آج لاستیک خودرو | بررسی نقش و اهمیت آج لاستیک در کیفیت رانندگی
آج لاستیک خودرو | بررسی نقش و اهمیت آج لاستیک در کیفیت رانندگی
آج لاستیک خودرو ، از جمله مواردی است که شاید چندان جلب توجه نکند و به نظر نمی رسد که این نقش و نگارهای بعضا جذاب که به آنها آج لاستیک خودرو گفته می شود، چه تاثیری در کیفیت رانندگی و سلامت رانندگان و همچنین افزایش راندمان خودروها ایفا می کند.
اگر همه ی جاده ها صاف و هموار بودند و خبری از برف و باران و شرایط متغیر آب و هوایی نبود، شاید نیازی به استفاده از طرح های متنوع در آج لاستیک خودرو ها وجود نداشت.
در این صورت تایرهای صاف و بدون طرح برای هدف های مختلف کافی به نظر می رسیدند؛ ولی چنین فرضی واقعا محال است .
زیرا جاده هایی که انواع خودروها در آن تردد می کنند، شرایط مختلفی دارند (خاکی، گلی، سنگلاخ، شوسه و …) و از طرف دیگر شرایط آب و هوایی منطقه های مختلف یکسان نیست.
همچنین آج لاستیک خودرو در موقعیت قرارگیری تایر در محورهای خودرو متفاوت بوده و باعث می شود که کارایی وسیله ی نقلیه را تحت تأثیر قرار دهد.
طبیعی است که عملکرد محورهای جلو و عقب خودرو با یکدیگر متفاوت بوده و نحوه ی انتقال نیروی محرکه در خودروهای گوناگون با یکدیگر فرق دارد.
در برخی نیروی محرکه از محور جلو، در برخی دیگر از محور عقب منتقل می شود. همه ی موارد فوق موجب شده که طراحان تایر برای شرایط متفاوت طرح های ویژه ای را طراحی نمایند.
علت تنوع آج لاستیک خودرو
دلیل های اصلی متنوع بودن آج لاستیک خودرو عبارتند از:
- وجود انواع جاده ها با ویژگی های ساختاری متفاوت
- شرایط اقلیمی و آب و هوایی گوناگون
- کارایی متفاوت تایر در محورهای مختلف
در شرایطی که جاده به دلیل بارش برف و باران لغزنده است، آج لاستیک خودرو باعث می شود که تایر با زمین بهتر درگیر شود و در حقیقت بین جاده و تایر نوعی نیروی اصطکاک به وجود می آید که مانع لغزش خودرو می شود.
به همین دلیل در مهندسی تایر اصطلاحی به نام کشانش (traction) وضع شده است که در حقیقت بیان گر خاصیت چنگ زنی و درگیر شدن تایر با جاده است و آج لاستیک خودرو نقش اصلی را در این فرایند دارد.
کشانش تایر که ناشی از آج لاستیک خودرو است را معمولا در جاده های آسفالت و لغزنده اندازه گیری می کنند و هر چه توانایی تایر جهت نگه داری خودرو بیشتر باشد و از لغزش آن بر سطح جاده جلوگیری کند. میزان کشانش آن بیشتر است.
آج لاستیک خودرو (tread pattern) در کارایی وسیله ی نقلیه نیز مؤثر است. مثلا فرمان گیری خودروها در سر پیچ ها با طرح های شیاری بهتر از طرح های دنده ای است و از طرف دیگر میزان سایش طرح های فوق با یکدیگر متفاوت است.
همچنین قدرت چنگ زنی (grip) تایر با طرح دنده ای از قدرت چنگ زنی تایر با طرح شیاری بیشتر است و به همین دلیل است که در تایرهای چرخ عقب تراکتور از این گونه طرح ها استفاده می شود،
برای این که مفاهیم فوق را به صورت بهتری درک کنیم لازم است به طبقه بندی طراحان تایر در رابطه با انواع طرح های مختلف آشنا شویم و علاوه بر ویژگی هر طرح از کاربرد آنها آگاه شویم.
اصولا طرح های متنوعی که با آن مواجه هستیم در انواع زیر خلاصه می شوند.
طرح آج شیاری (rib)
وضعیت ظاهری: در این طرح ها معمولا از شیارهای پیوسته با منقطع که در جهت محیطی آرایش یافته اند استفاده شده است .
ویژگی ها: استفاده از این گونه طرح ها در اج تایر باعث می شود که مقاومت غلتشی تایر کاهش یافته و پایداری تایر در مسیر حرکت بهبود یابد و علاوه بر آن افرمان گیری وسیله ی نقلیه و پایداری جانبی آن به ویژه هنگام حرکت در پیچ هاافزایش یابد.
از نقاط ضعف این طرح می توان به ترمز گیری ضعیف و کاهش کشانش آن در جاده های مرطوب اشاره نمود.
این طرح از آج لاستیک خودرو برای استفاده در جاده های هموار یا محورهای جلو (محور فرمان) مورد استفاده قرار می گیرد. در اتوبوس ها، کامیون ها و تریلرها از تایرهایی با طرح شیاری در محور فرمان استفاده می شود
طرح آج دنده ای (lug)
وضعیت ظاهری: در این گونه طرح ها شیارها در جهت عرضی و عمود به جهت محیطی تایر آرایش یافته اند (شکل ۲)
ویژگی ها: یکی از مزیت های طرح دنده ای، قدرت بالای آن در چنگ زنی و ترمزگیری است ولی این طرح ها هنگامی که تایر با سرعت بالا حرکت کند سر و صدای زیاد ایجاد می کنند و آزار دهنده هستند.
بنابراین به دلیل سر و صدای زیاد و ایجاد مقاومت غلتشی بیشتر استفاده از تایرهایی با طرح دنده ای در سرعت های بالا توصیه نمی شود.
کاربرد: از این طرح آج لاستیک خودرو علاوه بر جاده های اسفالت در جاده های غیر اسفالت و ناهموار نیز می توان استفاده کرد و معمولا تایرهایی که از این طرح برخوردار هستند، در محور عقب اتوبوس ها و کامیون ها مورد استفاده قرار می گیرند
طرح آج نیمه شیاری ( rib – lug)
وضعیت ظاهری: این طرح ترکیبی از طرح های شیاری و دنده پی است (شکل ۲)
ویژگی ها: شیارهایی که در مرکز این طرح وجود دارد باعث می شود که فرمان گیری خودرو بهبود یافته و دنده‌های موجود در آن، قدرت ترمزگیری تایر را افزایش می دهند و علاوه بر آن نیروی رانش به نحوه مطلوب تری به جاده منتقل می شود.
کاربرد: تایرهایی با این گونه طرح آج لاستیک خودرو ها هم در جاده های آسفالت و هم جاده های غیر اسفالت مورد استفاده قرار می‌گیرد و در هر دو محور جلو و عقب به کار می روند.
طرح آج بلوکی ( block – shape )
وضعیت ظاهری: در این طرح از قطعه ها یا بلوکه های مجزا استفاده می شود که شیارهای عرضی و محیطی آنها را از یکدیگر جدا کرده است.
ویژگی ها: تایرهایی که از این گونه طرح های آج لاستیک خودرو استفاده می کنند در جاده های مرطوب و لغزنده فرمان گیری و کنترل وسیله نقلیه را بهبود می بخشند و لایه های آب موجود بین تایر و جاده را به نحو بهتری به بیرون هدایت می کنند.
کاربرد: از این طرح ها در تایرهای اتوبوسی و کامیونی که در محورهای جلو و عقب قرار می گیرند استفاده می شود و تایرهای مورد نظر هم در جاده های اسفالت و هم در جاده های غیر اسفالت به کار می روند.
طرح آج نامتقارن (asymmetric)
شکل ظاهری: در این گونه طرح ها نقش آج در دو نیمه ی تایر با یکدیگر متفاوت می باشد و به هم دیگر شبیه نیست (شکل ۵).
ویژگی ها: از این گونه طرح ها برای بهبود و کارایی تایر در جاده های خشک و همچنین افزایش قدرت هدایت آب بین جاده و تایر در جاده های مرطوب مورد استفاده قرار می گیرد
کاربرد: از این گونه طرح ها در تایرهایی که با سرعت زیاد حرکت می کنند به ویژه در خودروهای اسپرت استفاده می شود
طرح آج جهت دار (directional)
شکل ظاهری: این گونه طرح ها با شیارهای جانبی که در هر دو نیمه ی آج قرار دارند و در جهت خاصی آرایش یافته اند مشخص می شوند
ویژگی ها: تایرهایی که دارای چنین طرحی هستند باعث می شوند که قدرت ترمز گیری در آن ها افزایش یابد و علاوه بر آن نیروی رانش خودرو را بهتر به جاده منتقل می کنند، ضمنا کارایی تایر را در جاده های مرطوب، به دلیل قدرت جا به جایی بیشتر آب، ارتقا می دهند. این تایرها فقط باید در جهت خاصی روی رینگ سوار شوند
کاربرد: از تایرهایی با این گونه طرح ها در خودروهای سواری که سرعت خیلی بالایی دارند استفاده می شود.